Tarihte yaşamış tüm Türk toplumlarında kadının yeri o kadar yüksektir ki bu diğer toplumlarla karşılaştırılamaz bile. Keza Türkler müslüman olmaları ile birlikte bu önem “Cennet anaların ayakları altındadır” hadisi şerifi ile birlikte maksimum noktaya ulaşmıştır.
- Bilge Kağan kitabesinde; Kağan der ki ” Sizler Anam Katun, Büyük Annelerim, Hala ve Teyzelerim, Prenseslerim..” sözleri ile hitabına başlar.
- Eski Türk inancına göre ”Han ile Katun” gök ve yerin evlatlarıdır.Kadının yeri yedinci kat göktür.
- Oğuz Kağan Atamızın kutlu eşlerinden biri mavi bir ışıktan diğeri kutsal bir ağaçtan doğmuş olağanüstü kadınlardır.
- Eski Türk destanlarında kadın erkeğinin her daim yanındadır.Kadın erkeğinin güç ve ilham kaynağı kabul edilirdi.
- Türk kültüründe destan kahramanları iyi ata binen, iyi savaşan, iyi kılıç kullanan kadınlarla evlenmek istemektedirler.
Örnek olarak Korkut Ata’nın Bamsı Beyrek hikayesindeki Banu Çiçek Katun’u verebiliriz. - Eski bir Türk atasözü; ”Birinci zenginlik sağlık ikinci zenginlik iyi bir kadın.”
- Savaşta kadınların düşman eline geçmesi büyük bir utanç sayılırdı.
- Oğuz Kağan destanından öğrendiğimize göre ırza tecavüzün cezası ölüm veya gözlere mil çekilmesiydi.
Arap gezgini Ahmed bin Fadlan Türklerin tecavüz suçlusunun bacaklarından çapraz bağlanmış iki ağaca bağladığını ve ipin kesilmesi sureti ile bacakların ayrıldığını hatıralarında belirtir.
- Yine Arap gezgini olan İbn’i Batuta şöyle der ” “Burada tuhaf bir hale şahit oldum ki o da Türkler’in kadınlarına gösterdiği hürmetti. Burada kadınların kıymeti ve derecesi erkeklerinden daha üstündür.”
- Kağanın buyrukları yalnız “Kağan buyuruyor ki” ifadesiyle başlamışsa geçerli kabul edilmezdi.
- Yabancı devletlerin elçilerinin kabulünde hatun da hakanla beraber olurdu. Tören ve şölenlerde kadın* hakanın solunda oturur siyasi ve idari konumlardaki görüşlerini beyan ederdi. Mesela büyük Hun İmparatorluğu adına Çin ile ilk barış antlaşmasını Tanrıkut Mete Han’ın Katunu imzalamıştır.
- Ebul Gazi Bahadır Han Secere-i Terakime’de Oğuz ilinde yedi kızın uzun yıllar beylik yaptığını anlatmaktadır.
- Türklerin en eski destanlarından biri olan Yaratılış Destanı’nın da Yaratan’a ilham veren ”Ak Ana ” adında ki kadındır.
- Kadının yüceliği Altay Dağları’nın en yüksek tepesine “Kadınbaşı” ismi verilerek yaşatılmıştır.
- Eski Türklerde kadın miras hakkına sahipti. Kadının kendine ait mülkü mevcuttu. Kadının bunu istediği gibi kullanma hakkı vardı.
- Eski Türklerde koca karısını boşayabildiği gibi kadında kocasını boşayabilirdi.
Buraya kadar Tük toplumunda kadının yerini ve verilen önemi anlattık.Bundan sonra da Türk olmayan diğer toplumlarda kadının yerine bir bakalım:
- İngiltere’de XI. asra kadar kocalar karılarını satabilirdi. Hıristiyanlar ise; kadına şeytan gözüyle bakmışlardır. Yine İngiltere’de kadın “murdar” bir varlık sayıldığı için İncil’e el süremiyordu. Kadınlar İncil’i okuma hakkına Hanry devrinde (1509-1547) sahip olmuşlardır.
- İngiliz piskoposu Dour’un 1888 yılında Westminster Kilise’sinde vaaz verirken söyledikleri ; “Bundan yüz sene öncesine kadar kadın erkeğin sofrasına oturma hakkına sahip olmadığı gibi sorulmadan söze başlaması da caiz değildi. Kocası başının ucuna kocaman bir sopa asardı ve karısı ne zaman emrini tutmazsa onu kullanırdı. Erkek çocuklar ise; analarına ev içinde bir hizmetçi kadından fazla paye vermezlerdi.”
- Çin’de boşanma hakkı sadece erkeğe mahsustu.
- Budizm’in kurucusu Buda ise; ilk başlarda kadınları dinine kabul etmemiştir.
- Roma hukukunda kadın* kendi malına hükmedemezdi* vasiyet yapamazdı. Roma hukuku kadını ergin kabul etmiyordu. Onu noksan akıllı sayıyordu. Roma’da dul kadının evlenmesi suç sayılıyordu.
- Çin’de yeni doğan çocuk* erkekse pahalı kumaşlara* kız ise bez parçalarına sarılırdı.
- İran’da kanları bozmamak için yakın akrabalarla evlilik uygun görülmüştür. Bu sebepten anaları ve kız kardeşleriyle evlenenler ortaya çıkmıştır. ( Özellikle Mazdeizm’in popüler olduğu dönemde.)
- Cahiliye Araplarının kız çocuklarını diri diri gömmeleri bir gerçektir. Kız çocuğa sahip olmak onursuzluk sayılmıştır